Blog

คุณเคยไหมครับ ชอบฟังเพลงต่างประเทศ ทั้งๆ อาจจะมีคนพูดว่า ทำไมชอบ? ฟังออกด้วยเหรอ? แต่คุณก็รู้สึกว่าสำเนียงดนตรีมันถูกจริต และไม่ได้ใส่ใจกับภาษาแล้วคุณเคยลอง blind test ไหมว่า ถ้าเปิดเพลงมา อาจเป็นแค่ intro ของเพลง หรืออาจเป็นเพลงบรรเลง โดยไม่มีเนื้อร้องขึ้นเลย คุณสามารถแยกแยะออกได้ว่า อันไหนเพลงต่างประเทศ ประเทศไหน และอันไหนเพลงไทย? ถ้าเคย แสดงว่าคุณสัมผัสได้ว่า สำเนียงของดนตรีแต่ละชาตินั้นมีอยู่จริง แล้วเคยสงสัยไหมครับว่า สำเนียงพวกนี้มันเกิดขึ้นได้ยังไง? ในเมื่อมันใช้โน้ตดนตรีสากลแบบเดียวกัน?ทำไมเราฟังเพลงในรูปแบบดนตรีสากล ของแต่ละชาติ มันถึงมีสำเนียงที่แตกต่างกัน? ต้องบอกก่อนนะครับว่า บทความนี้ไม่เกี่ยวกับดนตรีที่เป็นประเภณีดั้งเดิมของแต่ละชาติด้วย อาทิ ดนตรีไทย ดนตรีญี่ปุ่นโบราณ ฯลฯ แต่เรากำลังพูดถึง ดนตรีสมัยใหม่ ที่ใช้ตัวโน้ตหรือทฤษฎีดนตรีสากลในการสร้างมันขึ้นมาเหมือนๆกัน แต่ทำไมมันเกิดเอกลักษณ์หรือสำเนียงที่ฟังแล้วรู้ได้ว่า เป็นดนตรีของชนชาติไหน...

ผมเพิ่งได้มีโอกาสไปสัมนา workshop กับโปรดิวเซอร์เกาหลี มาเมื่อสัปดาห์ก่อน และได้รับความรู้ใหม่ๆมากมาย และแม้บางเรื่องที่รู้อยู่แล้วแต่การได้รับรู้ว่า โปรดิวเซอร์ K-pop ระดับโลกก็ใช้เซตความรู้นี้เช่นกัน ก็ทำให้ยิ่งแน่ใจมากขึ้นว่า ความรู้เหล่านั้นมาถูกทางแน่นอนแล้ว วันนี้เลยอยากจะมาแชร์บางเรื่องที่น่าสนใจให้ฟังกัน อะไรคือ 80:20 ? หลายๆคนคงเคยได้ยินหลักการสูตร 80:20 กันมาบ้าง โดยส่วนใหญ่แล้วอาจจะรู้จักครั้งแรกจากด้านการตลาดหรือธุรกิจ เนื้อความของหลักการนี้คือว่า ลูกค้า 20% จะนำมาซึ่งรายได้ 80% เสมอ และในทางกลับกัน ลูกค้าอีก 80% จะนำรายได้มาแค่ 20% ใจความหลักๆของหลักการนี้มันบอกเราว่า มีแค่ 20% เท่านั้นของอะไรก็ตาม ที่จะนำมาซึ่งผลลัพธ์ 80% แต่ทีนี้ตัวเลขสัดส่วนนี้จะพอดีกับอะไรอีกหลายๆอย่างในโลกนี้ โดยไม่ได้จำกัดอยู่แค่เรื่องการขาย โดยโปรดิวเซอร์ K-pop...

หลายๆคนอาจเคยได้ยินว่า ไม่ต้องเล่นดนตรีเป็น หรือไม่ต้องเล่นเก่งก็ได้ ก็สามารถทำเพลงออกมาได้ใช่ครับ ไม่ผิดแต่อย่างใด มันสามารถทำได้จริงๆ แต่ถ้าถามว่า มันจะทำได้ดีเท่าคนที่เล่นเก่งเป็นหรือเล่นเก่งมั้ย ก็คงไม่ทำได้กับทำเก่ง มันก็ต่างกันอยู่มากครับ แต่มันก็ไม่ได้เป็นแบบนั้นทุกกรณี มีโปรดิวเซอร์อีกมากมายที่เล่นดนตรีไม่เป็น หรือเล่นไม่เก่ง เล่นได้ไม่กี่เครื่อง แต่ก็สามารถทำเพลงที่ดีออกมาได้จริงๆ มันเกิดขึ้นได้เพราะพวกเขาเหล่านั้น ทดแทนการที่เล่นดนตรีไม่เก่ง หรือไม่เป็น ได้ด้วยความ “เข้าใจ” ในดนตรี คือต่อให้เล่นไม่ได้ แต่สามารถฟังหรือมองนักดนตรีเล่น แล้วเข้าใจได้ว่า เค้าเล่นอะไรบ้าง โน้ตอะไร คอร์ดอะไร ท่าแบบไหน แล้วสามารถใส่โน้ตเลียนแบบสิ่งนั้นในโปรแกรมได้ แม้จะเล่นจริงไม่ได้ หรือเล่นได้ช้าก็ตาม ความเข้าใจจะทำให้สามารถสร้างงานที่ดีได้เช่นกัน ด้วยวิธีที่แตกต่างจากนักดนตรีเล่นสด ปกติความเข้าใจในดนตรี นั้นเกิดขึ้นได้จากสองวิธีใหญ่ๆ นั่นคือ 1. ประสบการณ์ความใกล้ชิดกับดนตรี หรือพูดง่ายๆ ก็คือการเล่นดนตรีจนเก่งนั่นเอง...

สิ่งที่ผมเจอบ่อยมากกับคนที่เข้ามาปรึกษาเรื่องการทำเพลง คือในยุคนี้ที่อะไรๆมันรวดเร็วไปหมด คนส่วนใหญ่ที่เพิ่งเริ่มทำเพลง เข้าใจความหมายของการทำเพลง หรือแก่นแท้ ของมันผิด ถ้าถามผมว่า ที่จริงแล้วการทำเพลง หรือทำดนตรี คืออะไร คำตอบมันก็คงเรียบง่ายว่า มันก็คือการเอาเสียงมาเรียงกันอย่างมีศิลปะ เพื่อให้เกิดความงาม หรือความไพเราะ ฟังดูไม่ยาก แต่ภายใต้คำว่า “เอาเสียงมาเรียงกัน” นั้น มีศาสตร์ของมันที่มีความลึกค่อนข้างมากอยู่ นั่นคือสิ่งที่เรียกว่าดนตรี ศาสตร์ของดนตรีนั้น ลึกและต้องใช้เวลาเรียนค่อนข้างมาก กว่าจะสำเร็จวิชา และมันไม่มีทางลัดแต่ในขณะที่โลกทุกวันนี้หมุนเร็วขึ้นๆ จนสิ่งต่างๆฉาบฉวยไปหมด หลายคนเลยอาจคิดว่า น่าจะมีวิธีสำหรับทำดนตรีโดยเป็นทางลัด และใช้เวลาไม่มากได้ เหมือนอย่างที่มีโปรแกรมอำนวยความสะดวกต่างๆ รวมไปถึง AI ถ้าถามว่ามันมีไหม? มันก็มีแหละครับ แต่ทางลัดก็คือทางที่ทำให้คุณได้ผลลัพธ์ซึ่งเป็นตัวเพลงออกมาโดยไว แต่ไม่เกี่ยวกับว่ามันเป็นผลงานที่ดีหรือไม่ และก็ไม่เกี่ยวกับว่าคุณเข้าใจสิ่งที่คุณทำรึเปล่า หรือคุณได้ทำมันเองรึเปล่า เพราะแม้จะมีเครื่องมือต่างๆพวกนี้มากมาย แต่โปรดิวเซอร์หลายๆคนที่ผมรู้จัก ล้วนแล้วแต่ปฎิเสธการใช้เครื่องมือพวกนี้ทั้งสิ้น...

ในช่วงสมัยนี้เริ่มมีหลายๆศิลปินมาทำเพลงสั้นๆมากขึ้น บางเพลงก็ใช้เวลาฟังเพียงแค่ 50 วินาที และน้อยกว่านั้นก็มี ซึ่งตัวผมเองก็มานั่งคิดในใจว่า “ในแต่ละยุคที่ผ่านมา เพลงของเรามีวิวัฒนาการในเรื่องความยาวของเพลงยังไงบ้าง?” วันนี้ผมก็เลยรวมรวบข้อมูลมาสรุปให้สั้นๆว่าในแต่ละยุคสมัย ตั้งแต่ช่วงเรอเนซองส์ ที่เป็นยุคแรกๆของดนตรี มาจนปัจจุบันว่ามีความยาวกันเท่าไหร่บ้าง ดนตรียุคแรก (ยุคกลางและยุคสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา): เพลงในยุคกลางและเรอเนซองส์มักจะค่อนข้างสั้น โดยทั่วไปจะมีความยาวเพียง 1 – 3 นาที เพลงเหล่านี้มักแต่งขึ้นเพื่อบรรยากาศทางศาสนาหรือในราชสำนัก และมักบรรเลงด้วยเครื่องดนตรีง่ายๆ ยุคคลาสสิค (ค.ศ. 1750–1820) ต่อมาในช่วงสมัยที่ดนตรีคลาสสิคกำลังรุ่งเรื่อง การเรียบเรียงจะมีความยาวมากขึ้น โดยเฉพาะซิมโฟนีและโอเปร่า แต่บางผลงานอาจมีความยาวต่างกันมาก ผลงานเพลงคลาสสิกบางชิ้นค่อนข้างสั้นไม่กี่นาที ในขณะที่บางชิ้นอาจยาวหลายนาทีพอสมควร ไปจนถึงหลายชั่วโมง ช่วงต้นศตวรรษที่ 20 (ค.ศ. 1901) ในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 หลังจากผ่านยุคคลาสสิคมาแล้ว กลับมามีระยะเวลาเพียงแค่...