คิดว่าหลายๆคนน่าจะเจอปัญหานี้เหมือนกัน คือ เริ่มทำเพลงแล้ว เริ่มทำดนตรี เรียบเรียงเพลง แล้วคิดท่อน solo ไม่ออก ว่าควรจะเป็นยังไง วันนี้เราเลยจัดให้ตามคำขอที่มีคนถามเข้ามานะครับ จากคุณ @surayutketdon ที่ถามเข้ามาทาง Youtube Channel ว่า “รบกวนพี่ช่วยแนะนำเทคนิคการคิดท่อนโซโล่สักวิดิโอได้มั้ยครับ #มือใหม่หัดเขียนเพลงครับ” ขอบคุณมากๆ สำหรับ Comment ที่ถามเข้ามานะครับ เป็นประโยชน์มากๆ เพราะทำให้ผมคิดออกว่าจะทำ Content อะไรที่คนอยากรู้ต่อดี และคิดว่าเป็นประโยชน์กับใครหลายๆคนด้วย

ผมจะขอย่อยออกเป็นสองตอนนะครับ ตอนแรกในครั้งนี้คือเรื่อง ท่อน Solo คืออะไร มีที่มาจากไหน?
และในครั้งหน้าจะเป็นตอน 2 เรื่อง 5 เทคนิคการคิดท่อน Solo ในเพลง นะครับ

ท่อน Solo คืออะไร มีที่มาจากไหน?

ก่อนที่คุณจะคิดได้ว่า solo มันทำยังไง ก่อนอื่น ควรมาทำความเข้าใจท่อน Solo กันก่อน ว่ามันคืออะไร? และมีที่มายังไง?

• ท่อนโซโล่เป็นท่อนที่เพลงแทบทุกแนว 90% จะมี
• มักอยู่กลางๆเพลงค่อนไปทางครึ่งหลังหน่อย
• เป็นเหมือนท่อนที่เป็นการเว้น space พักจากการฟังเสียงนักร้อง มาฟังเสียงเครื่องดนตรีบ้าง ปล่อยให้อารมณ์จมดิ่งกับดนตรีล้วนๆ เพื่อพักหูก่อนจะกลับมาฟังเสียงนักร้องอีกที

ต้นกำเนิดของท่อน Solo

ที่จริงแล้วมันมีที่มาครั้งแรกจากแนวดนตรี Jazz ตั้งแต่ยุค Swing Jazz ราวๆ 1930
ปกติแล้วเพลงจะแบ่งเป็นท่อนหลักที่มีเนื้อร้อง อาทิเช่น ท่อน verse , pre-chorus , hook แบบนี้ใช่ไหมครับ แต่ในสมัยก่อนยังไม่ได้ใช้คำพวกนี้ จะเรียกเป็นท่อน A , B , C แบบนี้แทน ซึ่งจะมีการเรียกชื่อท่อนมาประกอบกันเป็นรูปแบบต่างๆ อาทิเช่น AABA , ABAC , ABCA แบบนี้เป็นต้น เรียกว่า เล่นครบสี่ท่อนที่ว่า ก็คือจบเพลง

แต่พอเพลงเล่นครบจบรอบ มันรู้สึกห้วนไปหน่อย เค้าเลยเพิ่มความยาวเพลงขึ้นมา ทีนี้การเพิ่มความยาวขึ้นมามันไม่ได้เพิ่มเปล่าๆ แต่มีลูกเล่นที่เพิ่งเริ่มเกิดขึ้นครั้งแรกในดนตรี นั่นคือการ “Solo” หรือ “Improvisation” หรือก็คือการโชว์ลีลา “ด้นสด” ของแต่ละเครื่องดนตรีนั่นเอง

เนื่องจากว่า ดนตรี Jazz เป็นดนตรีที่ให้ความสำคัญกับความสามารถเฉพาะตัวของนักดนตรีแต่ละคน จึงมีการคิดท่อนนี้ขึ้นมาในการแสดง เพื่อให้นักดนตรีแต่ละคนสามารถแสดงออกถึงทักษะ ลีลา คาแรกเตอร์ อัตลักษณ์ ของตัวเอง ได้อย่างอิสระเสรี ฉะนั้นท่อน Solo นี้จึงเปรียบเสมือนการละเลงสีไปบนผ้าขาว ที่จะเป็นอะไรก็ได้ตามแต่ความคิดสร้างสรรค์ หรือฝีมือ ของนักดนตรี สิ่งนี้เพิ่งเกิดขึ้นเป็นครั้งแรกในยุค Jazz นี่เอง ซึ่งแตกต่างจากก่อนหน้านี้ที่นักดนตรีจะทำหน้าที่เล่นตามโน้ตเพลงที่นักประพันธ์หรือ Composer ได้แต่งไว้แล้วเท่านั้น ท่อน Solo จึงเป็นเหมือนการ “ปลดปล่อยศักยภาพที่แท้จริง” ทางตัวโน้ต ของนักดนตรีคนนั้นๆ เรียกง่ายๆว่า มันคือท่อนที่เน้นการ “โชว์ลีลา” หรือ “ปล่อยของ” นั่นเอง และเนื่องด้วยการเล่นแต่ละรอบจะไม่เหมือนกันสักรอบ เพราะมันคือการด้นสด ไม่ใช่การประพันธ์แล้วเล่นเหมือนเดิม ทำให้การบรรเลงแต่ละครั้งมีเสน่ห์ที่แตกต่างกันทุกครั้ง และทำให้เหล่านักฟังที่เป็นแฟนเพลงเกิดความกระหายที่จะไปดูการแสดงสดของนักดนตรีอยู่เสมอ

มากล่าวถึงลักษณะของท่อนนี้กันต่อ ท่อน Solo หรือ Improvise นั้น จะเล่นหลังจากเล่นทั้งเพลง จบ 1 รอบ จากนั้นจะเข้าสู่ช่วง Improvise อย่างที่กล่าวไป จะเล่นด้วยคอร์ดชุดเดิม แต่จะเว้นที่ว่างของเมโลดี้หลักไว้ กล่าวคือ นักร้องนำจะไม่ร้อง ละไม่มีเครื่องใดเล่นเมโลดี้หลักเลย แต่จะเปลี่ยนเป็นการ Solo หรือการแสดงลีลาเดี่ยวๆ สดๆ ของนักดนตรีนั่นเอง โดยมักจะเป็นการโชว์ลีลาแบบเรียงคน โดยเพื่อความเข้าใจง่าย เซตคอร์ดของท่อน solo จะใช้เซตเดียวกับเพลงหลักทั้งหมด นั่นเท่ากับว่าทั้งวงยกเว้นเครื่องเมโลดี้หลัก จะเล่นโครงเพลงเดิม ด้วยเซตคอร์ดเดิม อีก 1 รอบ เพื่อเป็นดนตรีสนับสนุนให้เครื่องดนตรีบางชิ้น solo

การ solo นั้นไม่ได้มีกฎตายตัวว่าจะ solo กี่รอบ เช่นว่า สมมุติตัวเพลงมี 32 ห้อง จะโซโล่รอบเดียว ก็คืออีก 32 ห้อง ก็ได้ หรือจะเล่นเป็นสองรอบสามรอบ เป็น 64 , 96 ห้อง แบบนี้ก็ได้ และก็ไม่ได้มีกฎตายตัวอีกเช่นกันว่า ต้อง solo กี่เครื่อง เครื่องหนึ่งยาวเท่าไร เช่น รอบแรกอาจจะ guitar solo , รอบสองอาจจะ piano หรือภายในรอบแรกอาจจะแบ่งกัน เป็น ครึ่งแรก saxophone ครึ่งหลัง trumpet แบบนี้ก็ได้

และเมื่อจบการ solo เมื่อแสดงลีลากันจนหนำใจแล้ว ถึงจะเล่นเมโลดี้หลักของเพลง ปิดท้ายอีกรอบ ถึงจะถือว่าจบการแสดง 1 เพลงจริงๆ ทั้งหมดนี้คือสิ่งที่เกิดขึ้นในดนตรี Jazz และปฏิบัติต่อกันมาเป็นธรรมเนียมจนถึงปัจจุบัน

จะสังเกตว่า แม้จะเรียกว่าท่อน solo แต่ก็ไม่ใช่การเล่นเครื่องดนตรีชิ้นเดียวโดดๆ เพราะที่จริงแล้วก็มีเครื่องดนตรีอื่นๆเล่นประกอบ (ในที่นี้จะเรียกว่า Accompany คือพวกที่เล่นเป็นคอร์ดคอยสนับสนุนต่างๆ) เพียงแต่เครื่อง Solo จะเป็นเครื่องที่โดดเด่นในท่อนนั้นๆ

ท่อน Solo ในเพลงแนวอื่นๆ ยุคปัจจุบัน

หลังจากผ่านยุค Jazz มา ดนตรีแนวอื่นๆนั้นได้รับมรดกมาจากดนตรี Jazz มาอีกที จึงมีการปรับเปลี่ยนบางอย่าง นั่นคือ

• ท่อน Solo กลายเป็นท่อนที่นิยมว่าต้องมีตอนกลางเพลง
• แต่ไม่ได้เป็นการบังคับแล้วว่าต้อง Improvise หรือด้นสด คือผู้เล่นสามารถออกแบบท่อน Solo ไว้แล้ว แล้วเล่นเหมือนเดิมทุกครั้งได้
• ใช้เครื่องดนตรีกี่ชิ้นก็ได้เช่นเดิม แต่นิยมใช้ชิ้นเดียวมากกว่าในเพลงยุคปัจจุบัน เพื่อให้เรียบง่ายขึ้น เหมาะกับเพลง pop มากขึ้น
• ความยาวกี่ห้องก็ได้เช่นเดิม แต่นิยมให้สั้นกว่าเมื่อก่อน โดยอาจออกแบบให้มีความยาวตั้งแต่ 8-32 ห้องได้
• คอร์ดในท่อน Solo นั้นอิสระแล้ว สามารถเป็นอะไรก็ได้ตามที่ผู้แต่งต้องการ โดยไม่ต้องยึดติดว่าต้องเป็นเซตคอร์ดที่เหมือนกับท่อนไหนหรือไม่
• แต่หัวใจของมันยังเหมือนเดิมคือ การ “โชว์ลีลา” หรือการ “ปลดปล่อยศักยภาพทางตัวโน้ต” นั่นแปลว่า มันมักจะมีโน้ตที่เร็ว และหวือหวากว่าท่อนปกติ

สำหรับนิยามและที่มาของ ท่อน Solo ขอพักจบไว้แค่นี้ก่อนสำหรับครั้งนี้ ไม่งั้นมันจะยาวเกินไป
ครั้งหน้าเราจะมาต่อกันเรื่องของ เทคนิคการคิดท่อน Solo นะครับ ใครไม่อยากพลาดกดติดตามทางเพจ , youtube หรือช่องทางต่างๆ ไว้ได้เลยครับ

หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์

ปล. ขออภัยที่อาจจะเข้าเรื่องที่ถามช้าไปสักหน่อย ต้องติดตามถึง 2 ตอน แต่จุดยืนของเราคือ การสอนให้รู้ลึกรู้จริง ถึงจะเป็น The Real Producer หรือโปรดิวเซอร์ที่แท้จริงครับ

The Real Producer
REAL / DEEP / EXCLUSIVE

หลักสูตรโดย VERY CAT SOUND : Compose Your Dream

เราไม่ได้สอนให้คุณแค่ทำเป็น แต่สอนให้คุณเก่ง รู้ลึก รู้จริง
ถ้าคุณมีอาชีพโปรดิวเซอร์เป็นความฝัน มาคุยปรึกษากันได้ครับ
หากคุณเป็นคนหนึ่งที่สนใจการทำดนตรีจริงๆ อยากเรียนรู้แบบลึก จริงจัง
นี่คือหลักสูตรที่เนื้อหาครอบคลุมทุกอย่างที่จำเป็นต่อการเป็นโปรดิวเซอร์ นักแต่งเพลง นักทำดนตรี ในระดับมืออาชีพ

หลักสูตร The Real Producer
เล็งเห็นถึงความสำคัญของวิชาดนตรีแท้ๆ ที่เป็นรากฐานในการสร้างงานดนตรีที่มีคุณภาพทัดเทียมสากล
สนใจหลักสูตร ติดต่อ admin ที่ line ด้านล่าง หรือ รับ demo คอร์สเรียนฟรี! และข้อมูลเพิ่มเติม ที่ link

http://mkt.verycatsound.academy/mf2

——————

Contact

Line ID :

• เรื่องเรียนทำเพลง @verycatacademy
• เรื่องจ้างทำเพลง @verycatsound