เมื่อถึงประเทศญี่ปุ่น คนส่วนใหญ่ในโลกนี้ ไม่เว้นแม้แต่ในไทย จะต้องนึกถึงว่าเป็นประเทศแห่งอนิเมะ หรือวัฒนธรรม pop ต่างๆ ไม่ว่า เกม คอสเพล อาหาร เทคโนโลยี ฯลฯ นั่นเป็นภาพแรกที่คนส่วนใหญ่มีในหัวเวลานึกถึง

และแน่นอนว่า คนส่วนใหญ่ในโลกนี้ เวลาพูดถึงดนตรีญี่ปุ่น ก็มักจะเชื่อมโยงภาพที่กล่าวไปนี้เข้าด้วยกัน คือ มักนึกถึงแต่ J-pop , เพลง anime , idol อะไรเทือกๆนี้ แต่ที่จริงแล้ว คนมักไม่รู้ว่า ประเทศญี่ปุ่นมีความเจริญทางด้านดนตรีที่ก้าวล้ำอย่างมาก ไม่แพ้เรื่องอนิเมะ และเทคโนโลยีต่างๆเลย

คำว่าความเจริญทางด้านดนตรีของญี่ปุ่นนี้ ไม่ใช่คำกล่าวลอยๆ แม้ว่าคอเพลงญี่ปุ่นสายลึกอาจเข้าใจดี ว่าผลงานดนตรีที่มีความสุดยอดหลายๆงานนั้นมาจากศิลปินญี่ปุ่นอยู่มาก แต่มันก็มีข้อพิสูจน์บางอย่างที่เป็นตัวเลขอ้างอิงที่จับต้องได้ นั่นคือ ตลาดดนตรีญี่ปุ่นนั้น ใหญ่เป็นอันดับที่ 2 ในโลก รองจากอเมริกา

หลายๆคน อาจจะงงว่า ทำไมถึงเป็นแบบนั้น K-pop ไม่ยิ่งใหญ่กว่าเหรอ? ต้องบอกว่า การวัดผลนี้มาจากตลาดดนตรีโดยรวมของประเทศนั้นๆ ซึ่งอย่างในเกาหลี ตลาดเพลงภายในประเทศของเกาหลีเองไม่ได้มีจำนวนการจับจ่ายที่เยอะขนาดนั้น เพียงแต่แนวเพลง K-pop นั้นได้ทำการเล็งตลาด international มากกว่าการโฟกัสตลาดภายในประเทศ ความดังของมันจึงมาถึงหูชาวต่างชาติมากกว่า และดนตรีของเกาหลีที่บูมขึ้นมาก็เป็นเพียงแนวดนตรีแนวเดียวที่สามารถเจาะตลาดโลกได้ โดยแนวดนตรีอื่นๆไม่ได้มีจำนวนที่มากขนาดนั้น

คำว่าตลาดดนตรีนั้น หมายถึงจำนวนเม็ดเงินที่ไหลเวียนอยู่ในธุรกิจดนตรี จำนวนการจับจ่ายใช้สอยด้านดนตรีในประเทศญี่ปุ่นนั้นสูงมาก ทั้งๆที่เป็นประเทศเล็กๆ ลองคิดดูว่า เป็นอันดับสอง แต่ถ้าเทียบสัดส่วนประชากรและพื้นที่กับอเมริกาที่เป็นอันดับหนึ่งแล้ว ต้องถือว่า การจับจ่ายและบริโภคดนตรีของคนญี่ปุ่นต่อคนนั้น เข้มข้นและสูงกว่าประเทศอื่นมากๆ รวมถึงขนาดของวงการดนตรีญี่ปุ่นที่ใหญ่มหาศาลกว่าที่เราคิดมากๆ เพราะดนตรีญี่ปุ่นมีความหลากหลายมาก เต็มเปี่ยมทั้งในแง่ของปริมาณและคุณภาพ ดนตรีญี่ปุ่นที่เราเคยได้ยินหรือรู้จัก มันเป็นเพียงแค่ส่วนเล็กๆส่วนหนึ่งในจักรวาลดนตรีญี่ปุ่นทั้งหมดเท่านั้นเอง ฉะนั้นจึงมี hidden gem หรือผลงานระดับสุดยอด ที่เราอาจจะไม่รู้จัก ไม่เคยได้ยินมาก่อน อยู่มากมายในทุกแนวดนตรีของญี่ปุ่น

ศิลปินต่างชาติต่างๆ มีความสนใจในการนำงานเข้ามาเผยแพร่ในญี่ปุ่น ด้วยเพราะขนาดและความเข้มข้นของตลาดนี่แหละครับ เรียกได้ว่า ขอแค่ดังในโตเกียวได้ที่เดียวก็พอแล้ว อยู่ได้แล้ว ไม่จำเป็นต้องแคร์ตลาดโลกก็ได้ และมุมมองการให้คุณค่าต่อแนวเพลงต่างๆของคนญี่ปุ่นนั้นแตกต่างกับคนในอเมริกาของในโลกนี้อยู่มาก เช่น แนวดนตรีที่คนในอเมริกาอาจจะบอกว่า มัน out มันเชยแล้ว แต่คนญี่ปุ่นกลับมีกลุ่มเฉพาะที่ชื่นชอบในแนวดนตรีที่แตกต่างหลากหลายอยู่เสมอ (หมอลำไทยก็ไปได้ดีที่นั่นเช่นกัน)

3 เหตุผลที่ ทำไมตลาดเพลงญี่ปุ่นถึงพัฒนามากจนใหญ่โต

1. ความนิยมในวัตถุและการสะสม

คนญี่ปุ่นโดยเฉลี่ยรวยกว่าคนไทยครับ ง่ายๆเลย และเค้ารวยมานานแล้ว เป็นความรวยที่พ่วงมาด้วยรสนิยม การบริโภคอุปโภคของญี่ปุ่นนั้นสูงมากอยู่แล้ว ถึงกับได้ชื่อว่าเป็นประเทศแห่งการบริโภคนิยม คือจะมีของใหม่ๆออกมามากมาย และก็ตกรุ่นอย่างรวดเร็ว คนก็ซื้อของใหม่ แล้วก็ขายของเก่ากันเป็นว่าเล่น ใครเคยซื้อของมือสองญี่ปุ่นจะรู้ดีว่า คุณภาพดีมากๆ

ด้วยเหตุนี้เอง คนญี่ปุ่นจึงมีวัฒนธรรมในการสะสมวัตถุอยู่เยอะ รวมไปถึงการสะสมพวกแผ่นเสียง vinyl หรือแผ่น cd ต่างๆ ถ้าใครเคยไปจะรู้ว่า มีร้านซีดีร้านแผ่นอยู่แทบทุกมุมเมือง ไม่ว่าจะเป็น hmv , disc union , book off ต่างๆ แทบจะพอๆกับที่บ้านเรามีร้านนวดอยู่ทั่วไป แม้แต่ร้าน tower records ที่เป็นร้านขายแผ่นเพลงระดับโลก ก็ยังเหลือสาขาใหญ่อยู่ที่ญี่ปุ่นที่เดียว นอกนั้นในโลกนี้ปิดตัวไปหมดแล้วเนื่องจากการ disruption ของ streaming service

ผมเคยคุยกับคนในวงการดนตรีที่ญี่ปุ่น เค้าเคยบอกว่าในช่วงการมาถึงของ digital ใหม่ๆ มีทีท่าว่าตลาดหดตัวลงอยู่เช่นกัน จากที่เคยบูมมากๆกว่านี้อีกเมื่อแต่ก่อน แต่เมื่อผ่านจุดนั้นมากลายเป็นว่า ตอนนี้ตลาดขยายตัวขึ้น และกว่า 60% ของทั้งหมด มาจากการซื้อ Physical Product ด้วยซ้ำ (ข้อมูลปี 2022)

ดูทรงแล้ววัฒนธรรมการสะสม Physical Product หรือการสะสมแผ่นของญี่ปุ่นนั้นฝังรากแน่น และดูทีท่าจะไม่หายไปง่ายๆ ในช่วงหลายสิบปีจนอาจไปถึงร้อยปีก็เป็นได้

2. ความ Appreciate ในงานศิลป์

ผมไม่รู้ว่าสิ่งนี้เกิดจากอะไร แต่คนญี่ปุ่นมีนิสัยที่เคารพใน Originality และชอบเสพย์รสชาติที่แปลกใหม่ ฉะนั้น คนญี่ปุ่นจะเคารพงานที่แปลกแตกต่าง อย่างมากๆ วัฒนธรรมการเสพย์ดนตรีสดของคนญี่ปุ่นเรียกได้ว่าแตกต่างกับไทยราวฟ้ากับเหว เพราะในบ้านเราคงคุ้นชินกับการเล่นเพลง cover ตาม club , bar , pub แต่ที่ญี่ปุ่น สถานที่ชมดนตรีจะเรียกว่า live house หรือ club ซึ่งถ้าเป็นแนวดนตรีสด ก็จะเป็นวงดนตรีศิลปิน เล่นเพลงของตัวเอง เป็นเรื่องปกติ ไม่ได้เล่นเพลง cover และคนมาดูก็พร้อมเปิดใจ ตั้งใจฟัง และซื้อแผ่นซีดีกลับไปด้วยหากเขาชอบ

3. การศึกษาดนตรีโดยเฉลี่ยสูง

คนญี่ปุ่นโดยรวมนั้นได้รับการศึกษาดนตรีขั้นพื้นฐานอย่างทั่วถึง และมีระดับลึกกว่าบ้านเราอย่างมาก ถ้าเทียบกันแล้ว คนทั่วไปที่ไม่ได้สนใจดนตรีเป็นพิเศษ แต่ด้วยที่การศึกษาภาคบังคับก็มีมาตรฐานการสอนดนตรีที่สูง (มากกว่าจะเป็นแค่ให้เป่าขลุ่ยเพลงเดียวแล้วนั่งเฉยๆ จนหมดเทอม) ทำให้ประชากรญี่ปุ่นมี sense ทางดนตรีที่ดีทั้งประเทศ และทำให้ดนตรีโดยเฉลี่ยของญี่ปุ่นพัฒนาขึ้นไปตาม ถ้าคุณเห็นไลน์ดนตรียากๆ ซับซ้อนๆ รายละเอียดยิบๆ แต่ในขณะเดียวกันก็ไม่ได้ฟังยากหรือหลอนหู โดยส่วนใหญ่แล้วมาจากญี่ปุ่นซะเยอะ มีนักดนตรีหรือศิลปินที่เก่งระดับปีศาจมีอยู่มากมาย เรียกได้ว่า คนรักดนตรีอย่างเรา ขนาดไปเดินเที่ยวตามย่านต่างๆปกติ ต้องมีหยุดฟังและทึ่งกับสกิลของนักดนตรีที่เล่นเปิดหมวกข้างถนนกันบ้าง จนซื้อแผ่นกลับมาบ้างแหละ

Tokyo = แดนศักดิ์สิทธิ์ของคนรักดนตรี

คนที่ชอบดนตรีในสายลึก สุดท้ายแล้วจะมาบรรจบที่เดียวกัน ว่าโตเกียวนี่แหละ เป็นเหมือนดินแดนศักดิ์สิทธิ์ของคนรักดนตรีในยุคนี้ เป็นที่ๆดนตรีสมัยใหม่พัฒนาอย่างมาก ร้านแผ่นยังคงมีทุกมุมเมืองให้ได้สะสม มีคลับและ live house มากมาย (เฉพาะแค่ใน Shibuya ย่านเดียว ก็ 100 แห่งได้) ที่ทุกที่ เป็นวงเล่นเพลงของตัวเอง ไม่มีเพลงคัพเวอร์ อย่างที่ว่าไป และผู้ฟังก็เปิดใจฟังอะไรที่แปลกใหม่ มีร้านขายเครื่องดนตรีหรือ Synthesizer อีกเพียบ ที่ขายของแปลกๆ หายาก เทศกาลดนตรียิบย่อยของแต่ละแนว แต่ละ scene จัดเรื่อยๆ มีกลุ่มก้อนของ sub culture ที่สนับสนุนดนตรีที่หลากหลาย และไม่น่าเชื่อว่ามันคงมนต์ขลังของมันอยู่ ด้วยวัฒนธรรมการเสพย์ดนตรีที่แข็งแรงของญี่ปุ่น แม้โลกจะเปลี่ยนไปเป็นยุคดิจิตัล เป็นที่ๆคุณจะสนุกกับมันมากๆถ้าคุณบ้าดนตรี แนะนำต้องไปให้ได้สักครั้ง มันอาจสร้างแรงบันดาลใจให้คุณอยากกลับมาทำอะไรดีๆให้เกิดขึ้นมาที่ประเทศเรา หรือพัฒนาดนตรีในไทยให้สุดยอดทัดเทียมสากลให้ได้ อย่างที่ผมเคยได้รับมาก็เป็นได้

หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ครับ

The Real Producer

หากคุณเป็นคนหนึ่งที่สนใจการเรียนทำเพลงแบบขั้นลึก จริงจัง Real , Exclusive , Deep หลักสูตร The Real Producer มีสอนทุกอย่างที่จำเป็นต่อการเป็นโปรดิวเซอร์ นักแต่งเพลง นักทำดนตรี ในระดับมืออาชีพ สนใจหลักสูตรติดต่อแอดมินใน Line @verycatacademy หรือดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ link ด้านล่างสุดของบทความได้เลยครับ

—————————

VERY CAT SOUND
Compose Your Dream
เราไม่ได้สอนให้คุณทำเป็น แต่สอนให้คุณเก่ง รู้ลึก รู้จริง
ถ้าคุณมีอาชีพโปรดิวเซอร์เป็นความฝัน มาคุยปรึกษากันได้ครับ
.
รับ demo คอร์สเรียนฟรี และข้อมูลหลักสูตรเพื่อประกอบการตัดสินใจได้ที่นี่
www.verycatsound.academy/funnel01
ติดต่อจ้างทำเพลง Line @verycatsound
ติดต่อเรื่องเรียนทำเพลง @verycatacademy
โทร. 085666242